Wykład UTW w dniu 22.05 2012 r. Klub Wojskowy.

Wykład UTW w dniu 22.05 2012 r. Klub Wojskowy.
Temat: Los mieszkańców Stargardu zesłanych w 1940 roku na Sybir na podstawie książki” Wspomnienia pisane głodem”. Prowadząca wykład – spotkanie Pani Jolanta Aniszewska  z-ca Dyrektora ds. naukowych Muzeum Stargardzkiego z Sybiraczkami; Panią Franciszką Dobrzycką i Panią Danutą  Nowacką z d. Ankiewicz.

             Zgodnie z planem wykładów  naszego UTW w dniu 22 maja, w gościnnym Klubie Wojskowym mieliśmy spotkanie - wykład na temat losu mieszkańców Stargardu , którzy w 1940 roku deportowani w głąb ZSRR, po II wojnie światowej różnymi drogami dotarli do naszego Grodu n. Iną. Na wstępie minutą ciszy i zadumy uczciliśmy pamięć naszego kolegi Ryszarda Wierzbickiego zmarłego 19 maja 2012 r. oraz wyjaśniliśmy zmianę tematu wykładu o Pułkowniku Kalenkiewiczu ”Kotwiczu” też ze względu… na zgon jego córki Agnieszki Mironowicz z Wrocławia. Wykład ten przesunęliśmy na I semestr w przyszłym roku akademickim.
   Książka „Wspomnienia pisane głodem” jest realizacją projektu „Archiwum Pamięci” Muzeum w Stargardzie, którego celem jest zebranie relacji, wspomnień, dokumentów, fotografii obrazujące zdarzenia XX wieku , w których  uczestniczyli nasi mieszkańcy. Pani Jolanta Aniszewska  redaktorka relacji członków Związku Sybiraków w Stargardzie, krótko opowiedziała o historii powstaniu Koła a później Oddziału ZS, jego założycielach m.in. Julianie Onyszkiewiczu i Krystynie Pyrzyńskiej, opiekunie duchowym ks. Mieczysławie Tłamaczu, miejscu spotkań przy obelisku przy kościele Św. Ducha oraz pomocy uczniów II LO zbierających ankiety wspomnieniowe.
   Ankiety wypełniło 434 członków ZS , z których wynika, ze ok.65% było zesłanych w lutym 1940 roku, 15% w kwietniu a reszta w czerwcu 1940/41, są też przypadki podwójnej deportacji w lutym 1940 i w kwietniu 1951! . Wspomnienia są zrelacjonowane w 14 rozdziałach, poprzedzone krótkim opisem sytuacji społeczno-politycznej oraz miejsca pobytu. Mamy opis miejsca urodzenia i nauki przed 1939, chwile aresztowania i załadowanie na transporty kolejowe, trasa przejazdu, miejsca zesłania jak tundra, tajga, step, opis sąsiadów i ich stosunek do Polaków. W rozdziale  „Kto nie przeżył to nie wie, co to jest głód”  są wstrząsające relacje i… prawdy życiowe; „chleb był najważniejszy” jak „mieliśmy chleb to jesteśmy w raju”, że głód popychał do żebrania i kradzieży co często skutkowało karami więzienia. Rozpacz dyktowała drastyczne rozwiązania: jedzono resztki, padlinę zwierzęca, psy, koty – słowem „żarliśmy co było jadalne czy się ruszało czy też nie”.
   Pani Danuta  opowiedziała nam los swojej rodziny; jak w Pińsku w lutym 1940 aresztowano jej Ojca – nauczyciela /zaginął - jest na liście katyńskiej/,  a dwa miesiące później, 13 kwietnia  z Mamą została deportowana do Kazachstanu. Tutaj spotkała  Babuszkę -Ukrainkę, w której domu zamieszkała. Mama nie chcąc przyjąć obywatelstwa sowieckiego /tzw. paszportyzacja; za odmowę groziło więzienie lub zesłanie do łagrów/, przez pół roku była w areszcie i… małą Danusią opiekowała się Babuszka, ucząc ją jak przeżyć i chroniąc przed śmiercią.
   Ważną sferą życia zesłańców była religia, która wpisana w polską obyczajowość, kulturę i tradycję odgrywała dominującą rolę w przetrwaniu w tych nieludzkich warunków życia. Pani Franciszka Dobrzycka  opowiedziała fascynującą historię obrazu Matki Boskiej Tułaczy, który w strzępach z Podola przez Syberię, Kazachstan, Uzbekistan, Iran z Armią Andersa - trafił do polskiego osiedla w Zambii w Afryce i by w 2010 roku wrócić  na Jasną Górę do Groty Katyńskiej. Mówiła, ze miała więcej szczęścia od P. Danuty bo dzięki powołaniu Ojca do Armii Andersa, opuściła „czerwony raj” już w 1942 roku, trafiła do Afryki /Rodezja/ w 1943 roku, kiedy zginą tragicznie gen. Sikorski. Do Polski wróciła w 1948 roku i jest wspaniałym świadkiem naszej tragicznej historii.
   Książka „Wspomnienia pisane głodem” pokazuje mały wycinek środowiska stargardzkiej społeczności. Pani Dyrektor J. Aniszewska zachęca nas i  mieszkańców do zbierania relacji bliskich i znajomych, którzy są żywymi świadkami historycznych zdarzeń. Obecnie Archiwum Pamięci zbiera relacje nt. stosunków polsko -ukraińskich głównie w temacie rzezi na Wołyniu.
   Zachęcam  gorąco Naszych Studentów do zainteresowania się tą tematyką a podstawą do lektury niech będzie książka o naszych Stargardzkich Sybirakach.

                                                                               Marian Wolanin